De ramen vormen de meest complete vensterpartij in België. Dankzij het lichtspel en kleurenweelde zorgen ze voor een prachtig aanzicht en interieur van de Collegiale Sint-Waltrudiskerk. Let zeker ook op de glas-in-loodramen van het transept en van de hoge ramen van het koor, die zich onderscheiden door hun esthetiek en door het verhaal dat ze uitbeelden. Over het algemeen vertellen ze het leven van Christus en van de Heilige Maagd, van de Aangekondigde Geboorte tot de Maria-Tenhemelopneming, ofwel dat van de belangrijkste geldschieters met hun wapenschild (Maximiliaan I, die omstreeks 1510 de vijf ramen van het chevet schonk; Maria van Bourgondië, Filips de Schone enz.).
 
Quasi alle glas-in-loodramen dateren uit de 16de eeuw en zijn van de hand van de lokale Eve-familie. De kans bestaat eveneens dat ze door Nicolas Rombauts zijn gemaakt, schilder en glasmaker onder Karel V.

Geschiedenis en evolutie

Begin 16de eeuw vroegen de kanunnikessen aan de familie om hun collegiale met glas-in-loodramen te versieren, hetgeen ook daadwerkelijk gebeurde. Na bijna een eeuw werk werden deze glaspartijen afgewerkt. In totaal telt het gebouw een 40-tal glaspartijen. Een deel hiervan is echter verloren gegaan, waardoor we er vandaag nog 27 tellen. Deze glaspartijen zijn in een welbepaalde volgorde geplaatst: de heersende familie en vooraanstaande personen uit het Rijk bevinden zich in het koor, terwijl lokale hoogwaardigheidsbekleders een plek hebben in het transept en in het schip.

Door de verschillende renovaties herken je in de oude glas-in-loodramen evenwel de evolutie van de gotische stijl naar de renaissance. Een overgang die eerst zichtbaar is in decoratieve elementen (veel Italiaanse invloeden) en vervolgens in monumentale elementen, met een eerder klassieke architectuur.